Είμαι τελειόφοιτος προπτυχιακός φοιτητής Ψυχολογίας στο Πρόγραμμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου να τοποθετηθώ επί διαφόρων ζητημάτων, που έχουν τεθεί από τους συνομιλητές έως τώρα, καθώς διακρίνω μία έντονη διάσταση παραπληροφόρησης.
Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος ΨυχολόγουΝα ξεκαθαρίσουμε, ότι για να δηλώνει ο οιοσδήποτε Ψυχολόγος θα πρέπει να έχει Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου, την οποία και αποκτά μέσα από μία σειρά διαδικασιών
με το βασικό του
Πτυχίο Ψυχολογίας. Τώρα, Πτυχία Ψυχολογίας στην Ελλάδα χορηγούν
μόνο το
Τμήμα Ψυχολογίας του
Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών (
http://psy.panteion.gr/), το
Πρόγραμμα Ψυχολογίας του
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (
http://imm.demokritos.gr/UOA-PSYCH/,
http://www.ppp.uoa.gr/), το
Τμήμα Ψυχολογίας του
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (
http://www.psy.auth.gr/) και το
Τμήμα Ψυχολογίας του
Πανεπιστημίου Κρήτης (
http://psixologia.dev.edu.uoc.gr/).
Αυτά και μόνον αυτά. Επιπλέον, Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου, μπορούν να πάρουν
κάτοχοι Πτυχίου Ψυχολογίας από
αναγνωρισμένα Πανεπιστήμια του εξωτερικού, εφ’ όσον το Πτυχίο τους εγκριθεί ως
αντίστοιχο και ισότιμο με εκείνα της ημεδαπής από το Διεπιστημονικό Οργανισμό Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών & Πληροφόρησης (
http://www.doatap.gr/).
Γίνεται, νομίζω, αντιληπτό από τα παραπάνω, ότι
κανένα άλλο Πτυχίο δε δίνει στον κάτοχό του τη δυνατότητα έκδοσης Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου.
Όσον αφορά στα
Τμήματα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε καμία των περιπτώσεων δεν απονέμουν πτυχία Ψυχολογίας, παρά μόνο δίνουν τη δυνατότητα στους αποφοίτους τους να ενταχθούν στο
Π.Ε. Φιλολόγων, όποια κατεύθυνση κι αν έχει επιλέξει ο εκάστοτε φοιτητής.
Από την άλλη μεριά, όσον αφορά στο λεγόμενο
«άνοιγμα του κλειστού επαγγέλματος των Ψυχολόγων»,
δεν υπάρχει καμία εξέλιξη ως προς τις νομοθετικές ρυθμίσεις και συνεπώς ισχύουν μέχρι στιγμής τα προαναφερόμενα.
Κατά την προσωπική μου, βέβαια, άποψη η Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου θα έπρεπε να δίνεται μόνο σε κατόχους Πτυχίου Ψυχολογίας, Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Ψυχολογία και Διδακτορικού Διπλώματος στην Ψυχολογία, κατ’ αντιστοιχίαν των νομοθεσιών για τους Ψυχολόγους στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεις σε μεγάλο βαθμό ως ευνομούμενο και πολιτισμένο κράτος, ότι οι υπηρεσίες, που παρέχονται στους πολίτες σου, είναι υψηλού επιπέδου και διαφυλάττεις, έτσι την ψυχική αλλά και σωματική τους υγεία, αν μιλάμε για κλινική πρακτική. Παραθέτω τους συνδέσμους τόσο για τη British Psychological Society (
http://www.bps.org.uk/) όσο και για την American Psychological Association (
http://www.apa.org/), για όποιον ενδιαφέρεται.
Πληροφορίες για τη διαδικασία έκδοσης Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου μπορεί κανείς να βρει στην επίσημη ιστοσελίδα του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (
http://www.seps.gr/).
Ειδικότητες ΨυχολογίαςΕπιπροσθέτως, θεωρώ, ότι πρέπει να γίνει σαφές, ότι
στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα από το κράτος αναγνωρισμένες ειδικότητες Ψυχολογίας. Αυτό σημαίνει, ότι νομικά κανείς Ψυχολόγος δεν έχει το δικαίωμα να δηλώνει την εφαρμοσμένη ή ακαδημαϊκή ψυχολογική του ειδικότητα. Θα δώσω ένα παράδειγμα, ώστε να γίνει κατανοητό αυτό, που προείπα. Εάν ένας επαγγελματίας έχει Πτυχίο Ψυχολογίας, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία και Διδακτορικό Δίπλωμα στην Κλινική Ψυχολογία, απαγορεύεται να δηλώνει Κλινικός Ψυχολόγος. Θα πρέπει να δηλώνει Ψυχολόγος με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία και Διδακτορικό Δίπλωμα στην Κλινική Ψυχολογία.
Φυσικά και αυτό είναι απαράδεκτο, τόσο για τους πολίτες, οι οποίοι παραπληροφορούνται για ακόμη μια φορά και οδηγούνται σε «επαγγελματίες – τσαρλατάνους», όσο και για τον ίδιο το χώρο της Ψυχολογίας, ο οποίος υποβαθμίζεται.
Την ειδικότητα, η οποία - για άλλη μια φορά θα τονίσω - δεν αναγνωρίζεται από το Ελληνικό Κράτος, την αποκτά κανείς με το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης σε κάποιον επίσημο εφαρμοσμένο ή ακαδημαϊκό Κλάδο της Ψυχολογίας και κατ' επέκτασιν με το Διδακτορικό Δίπλωμα σε επίσης αναγνωρισμένο Κλάδο της Ψυχολογίας.
Για να εργαστεί κανείς σε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο, παραδείγματος χάριν σε δημόσιο Γενικό ή Ψυχιατρικό Νοσοκομείο, που σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ηνωμένο Βασίλειο) θα εργαζόταν ένας Κλινικός Ψυχολόγος (με Πτυχίο Ψυχολογίας, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία και Διδακτορικό Δίπλωμα στην Κλινική Ψυχολογία – διαφορετικά δε θα ήταν αναγνωρισμένος ως Κλινικός Ψυχολόγος και άρα δε θα είχε Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος),
στην Ελλάδα πρέπει να είναι Ψυχολόγος κάτοχος αναγνωρισμένου Πτυχίου Ψυχολογίας με Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου και ανάλογα με την εκάστοτε προκήρυξη κάτοχος κάποιου Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης ή / και Διδακτορικού Διπλώματος ανεξαρτήτως ειδίκευσης σε κλάδο της Ψυχολογίας. Για παράδειγμα, αν βγάλει μία προκήρυξη το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, η οποία θα αφορά σε προσλήψεις Ψυχολόγων θα ζητείται Πτυχίο Ψυχολογίας της ημεδαπής ή Πτυχίο Ψυχολογίας της αλλοδαπής αναγνωρισμένο ως ισότιμο και αντίστοιχο της ημεδαπής από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου και μπορεί να μοριοδοτείται η κατοχή από τον υποψήφιο Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Ψυχολογία ή / και Διδακτορικού Διπλώματος στην Ψυχολογία. Κατά συνέπεια, αν κάνει αίτηση κάποιος Ψυχολόγος με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία κι ένας άλλος Ψυχολόγος με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης και Διδακτορικό Δίπλωμα στη Σχολική Ψυχολογία, θα προσλάβουν το δεύτερο καθώς έχει περισσότερα τυπικά προσόντα, παρ' ότι ο πρώτος θα είναι πιο αρμόδιος βάσει μεταπτυχιακής ειδίκευσης για να εργαστεί σε ένα ψυχιατρικό πλαίσιο! Αυτό σημαίνει, ότι
όλα τα Μεταπτυχιακά Διπλώματα Ψυχολογίας ανεξαρτήτως ειδίκευσης, στις προκηρύξεις διορισμών στο δημόσιο τομέα λαμβάνουν την ίδια μοριοδότηση. (!)
Βέβαια, σε κάποιες προκηρύξεις μπορεί να υπάρχει κάποια προτίμηση σε κάποια μεταπτυχιακή ειδίκευση(!). Έτσι, στο παραπάνω παράδειγμα, μπορεί η προκήρυξη να αναφέρει, ότι θα προτιμηθούν Ψυχολόγοι κάτοχοι αναγνωρισμένου Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία ή / και Διδακτορικού Διπλώματος στην Κλινική Ψυχολογία. Είμαστε εξ άλλου η χώρα της παράνοιας! Στον ιδιωτικό, βέβαια, τομέα μπορεί να σου ζητήσουν ό, τι κρίνουν οι εκάστοτε εργοδότες ως απαραίτητο.
Το ότι, όμως, δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί οι ειδικότητες της Ψυχολογίας στην Ελλάδα, δε συνεπάγεται, ότι με το βασικό μας Πτυχίο δηλώνουμε ανειδίκευτοι, προφανώς! Δηλώνουμε Ψυχολόγοι με Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος.
Δυστυχώς τα πράγματα είναι πολύ θολά, αλλά είναι στο χέρι μας να παλέψουμε για τα δικαιώματα του Κλάδου μας, αλλά κυρίως για τα δικαιώματα των ασθενών μας.
ΨυχοθεραπείαΑς περάσουμε και στο θέμα της Ψυχοθεραπείας. Για ακόμη μια φορά,
στην Ελλάδα ο τίτλος του «Ψυχοθεραπευτή» δεν είναι νομικά θεσμοθετημένος και θεωρητικά είναι παράνομο ο οιοσδήποτε να δηλώνει Ψυχοθεραπευτής. Αν συνεχίσω το παραπάνω παράδειγμα, ας υποθέσουμε, ότι ο άνω επαγγελματίας έχει εκπαιδευτεί στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να δηλώνει Ψυχολόγος με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχολογία, Διδακτορικό Δίπλωμα στην Κλινική Ψυχολογία και εκπαίδευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία ή ότι παρέχει Γ / Σ Ψυχοθεραπεία. Σε καμία περίπτωση το ελληνικό κράτος δεν τον κατοχυρώνει, ώστε να μπορεί να δηλώνει Ψυχοθεραπευτής Γ / Σ κατεύθυνσης. Κατά την προσωπική μου, άποψη και πάλι, αυτό δημιουργεί τρομερά προβλήματα στους αναγνωρισμένους Ψυχοθεραπευτές και απίστευτη σύγχυση στον κόσμο, που γίνεται αποδέκτης αυτών των υπηρεσιών.
Επειδή ακούγεται από διάφορους, ότι δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος Ψυχολόγος, Ψυχίατρος ή Παιδοψυχίατρος, ώστε να παρέχει ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες, να επισημάνω, ότι για μένα αυτή η πρακτική είναι το λιγότερο επικίνδυνη! Η Ψυχοθεραπεία είναι το μέσο των ειδικών –
Ψυχολόγων,
Ψυχιάτρων και
Παιδοψυχιάτρων – ώστε να θεραπεύσουν μία ψυχική διαταραχή ή να βοηθήσουν τον πάσχοντα να αυτο-βελτιωθεί και να αναπτυχθεί. Το μέσο εκείνο, που στα χέρια ενός εξειδικευμένου επιστήμονα (επαναλαμβάνω Ψυχολόγου, Ψυχιάτρου ή Παιδοψυχιάτρου) είναι θαυματουργό,
στα χέρια ενός ανίδεου σίγουρα θα αποδειχτεί επιβλαβές. Δυστυχώς, πολλά Ινστιτούτα εκπαίδευσης σε κάποια μορφή Ψυχοθεραπείας δέχονται άτομα, που δεν είναι Ψυχολόγοι, Ψυχίατροι ή Παιδοψυχίατροι με Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος. Είναι αδύνατο να παρέχεις Ψυχοθεραπεία σε κάποιο άτομο χωρίς να έχεις
άριστες γνώσεις Εξελικτικής Ψυχολογίας,
Ψυχοπαθολογίας Παιδιών,
Εφήβων κι
Ενηλίκων και
Ψυχοδιαγνωστικής Αξιολόγησης.
Διαφορές Ψυχολόγων - Ψυχιάτρων & ΠαιδοψυχιάτρωνΤέλος, επειδή θλίβομαι βαθύτατα, όταν διαβάζω σχόλια συναδέλφων Ψυχολόγων ή μελλοντικών Ψυχολόγων, οι οποίοι δεν ξέρουν ακόμη τις διαφορές μεταξύ ενός Ψυχολόγου κι ενός Ψυχιάτρου, ας γνωρίζουν, ότι
η μόνη διαφορά μεταξύ των δύο αυτών επαγγελματιών είναι, ότι οι
Ψυχίατροι και οι
Παιδοψυχίατροι ως Ιατροί
έχουν τη δικαιοδοσία να παράσχουν φαρμακευτική θεραπεία, αν το κρίνουν απαραίτητο. Καμία άλλη διαφορά δεν υπάρχει μεταξύ ενός Ψυχολόγου με Μεταπτυχιακή και Διδακτορική ειδίκευση στην Κλινική Ψυχολογία κι ενός Ψυχιάτρου ή Παιδοψυχιάτρου. Να σημειώσω, ότι οι Ψυχολόγοι έχουν πληρέστατη εκπαίδευση στην Ψυχομετρική Αξιολόγηση των ασθενών ενώ οι Ψυχίατροι στην Κλινική Ψυχοφαρμακολογία.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, Ψυχολόγοι και Ψυχίατροι / Παιδοψυχίατροι συνεργάζονται ως προς την ολοκληρωμένη και πλήρη αντιμετώπιση ενός περιστατικού.
Τέλος, να επισημάνω σε αυτό το σημείο, για όσους δεν είναι ενήμεροι, ότι στις πολιτείες Guam, New Mexico και Louisiana των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής δίνεται η δυνατότητα σε Κλινικούς Ψυχολόγους, δηλαδή σε άτομα με Διδακτορικό Δίπλωμα Κλινικής Ψυχολογίας, να χορηγούν φαρμακευτική αγωγή, εάν έχουν παρακολουθήσει ένα Μεταδιδακτορικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Κλινικής Ψυχοφαρμακολογίας.
Στον χώρο της ψυχικής υγείας φυσικά απασχολούνται και
Κοινωνικοί Λειτουργοί, οι οποίοι βέβαια
δεν έχουν καμία απολύτως αρμοδιότητα στη Διάγνωση και τη Θεραπεία (Ψυχολογική ή Φαρμακευτική) των ψυχικών διαταραχών και γι’ αυτό το λόγο δε θα επεκταθώ.
Ιδιωτική Πρακτική ως επαγγελματίας ΨυχολόγοςΣύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, το άτομο εκείνο, το οποίο κατέχει
βασικό Πτυχίο Ψυχολογίας και άρα
Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ψυχολόγου,
μπορεί να εργαστεί ως ιδιώτης Ψυχολόγος με δικό του γραφείο. Τώρα, το αν κάποιος με ένα Πτυχίο Ψυχολογίας, μπορεί να αναλάβει να παράσχει στον εκάστοτε ασθενή – πελάτη Ψυχολογικές Υπηρεσίες, κάτι, που συνεπάγεται Ψυχοδιαγνωστική Αξιολόγηση και Ψυχολογική Θεραπεία, κατά την προσωπική μου άποψη φυσικά και δεν μπορεί. Να ξεκαθαρίσω, ότι
είναι καθόλα νόμιμο να εργάζεται ως Ψυχολόγος, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο. Θα είναι όμως επαρκής; Δε θα είναι!
Χρειάζεται (1) πολυετή ειδίκευση με
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης και
Διδακτορικό Δίπλωμα σε
εφαρμοσμένο Κλάδο της Ψυχολογίας (Κλινική, Συμβουλευτική, Σχολική, Αθλητική, Οργανωτική – Βιομηχανική Ψυχολογία ή Ψυχολογία της Υγείας), ώστε να μπορεί να εργάζεται με τους αντίστοιχους πληθυσμούς ανάλογα με την ειδικότητά του, (2) ειδική
εκπαίδευση από αναγνωρισμένο κι επίσημο φορέα
σε μία ή περισσότερες
Ψυχοθεραπευτικές Προσεγγίσεις (Ψυχαναλυτική, Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική, Συστημική, Ανθρωπιστική) έτσι, ώστε να λειτουργεί ως Ψυχοθεραπευτής, (3)
προσωπική Ψυχοθεραπεία, (4)
Εποπτεία από έμπειρο Ειδικευμένο Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπευτή για τα περιστατικά, που αναλαμβάνει και (5)
Συνεχή ενημέρωση για τις νέες επιστημονικές εξελίξεις στο χώρο της Ψυχολογίας και
διά βίου μετεκπαιδεύσεις.
Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί και κατ’ επέκταση να έχουμε το σεβασμό και την εκτίμηση κατ’ αρχήν των ασθενών – πελατών μας, των συναδέλφων και φυσικά της ευρύτερης κοινωνίας μέσα στην οποία καλούμαστε να εργαστούμε, ας πληροφορούμαστε πρώτα όσο το δυνατόν εγκυρότερα κι ύστερα ας γράφουμε την άποψή μας. Σε μία κοινωνία, όπως η Ελληνική, όπου ισχύει το ρητό «ό, τι δηλώσεις είσαι», τουλάχιστον εμείς οι επαγγελματίες ας προφυλάξουμε τον κλάδο μας, πράγμα, που θα μας επιφέρει και την αντίστοιχη αναγνώριση, προστατεύοντας έτσι – κι αυτό είναι το ζητούμενο – τους αποδέκτες των υπηρεσιών μας, που βρίσκονται στο απόλυτο σκοτάδι και την πλήρη σύγχυση. Και πώς να μην βρίσκονται, όταν ο ίδιοι οι μελλοντικοί ή σύγχρονοι επαγγελματίες τελούν υπό το κράτος της ίδιας κατάστασης;(!).